Η ευθύνη ενός ιατρού, σε περίπτωση πρόκλησης ζημίας από ιατρικό σφάλμα, μπορεί να αναζητηθεί σε 3 επίπεδα νομικού ενδιαφέροντος: Πρόκειται για την αστική, την ποινική και την πειθαρχική ευθύνη.
Άλλωστε, σε περίπτωση άσκησης αγωγής εναντίον του ιατρού, ο ίδιος ο ασθενής δεν υποχρεούται να αποδείξει τη βλάβη της υγείας του, αλλά μόνο να επικαλεστεί εκείνα τα στοιχεία, τα οποία θεωρεί ότι χειροτέρευσαν την κατάστασή του και προξένησαν βλάβη στην υγεία του.
Από την άλλη πλευρά, ο ιατρός υποχρεούται κατά βάση να αποδείξει ότι κατά την εκτέλεση τής ιατρικής πράξης, ενήργησε lege artis, δηλαδή ότι εκτέλεσε τα καθήκοντά του και εφάρμοσε την κατάλληλη ιατρική μέθοδο, με βάση την ιατρική επιστήμη και την κατάλληλη πρακτική αντιμετώπισης κι ακόμη, ότι δεν παρέλειψε κανένα απαραίτητο βήμα για την ολοκλήρωση της θεραπείας ή την αποκατάσταση της υγείας του ασθενούς.
Για να στοιχειοθετηθεί η ευθύνη του ιατρού, θα πρέπει να είναι αμελής η συμπεριφορά του, να οδηγήσει στο ζημιογόνο αποτέλεσμα της βλάβης της υγείας του ασθενούς και να υφίσταται αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ τής ιατρικής πράξης και του ζημιογόνου αποτελέσματος, δηλαδή απαιτείται η πράξη ή η παράλειψη του ιατρού, να οδηγήσει στην πρόκληση βλάβης στον ασθενή.
Αστική ευθύνη
Η αστική ευθύνη αναζητείται με την άσκηση αγωγής αποζημιώσεως από τον ασθενή, στα αστικά δικαστήρια, ή εάν εμπλέκεται δημόσιο νοσοκομείο, τότε η άσκηση αγωγής παραπέμπεται και στα διοικητικά Δικαστήρια.
Ποινική ευθύνη
Η ποινική ευθύνη ερευνάται από τα ποινικά δικαστήρια, κατόπιν υποβολής μηνύσεως από τον ασθενή ή τους στενούς συγγενείς του, αν ο πρώτος έχει αποβιώσει, ως συνέπεια του ιατρικού σφάλματος.
Πειθαρχική ευθύνη
Η πειθαρχική ευθύνη ενεργοποιείται μετά από την υποβολή πειθαρχικής αναφοράς – καταγγελίας από τον ασθενή ή από τους οικείους του, σε περίπτωση θανάτου του, ενώπιον του αρμοδίου Ιατρικού Συλλόγου. Σε περίπτωση ενεργοποίησης πειθαρχικής ευθύνης, τα πειθαρχικά όργανα των ιατρικών συλλόγων αποφασίζουν αν όντως στοιχειοθετείται πειθαρχική ευθύνη του ιατρού, ο οποίος φέρεται να υπέπεσε σε ιατρικό σφάλμα.
Ο ασθενής έχει δικαίωμα να επιλέξει ποια από τις 3 προαναφερθείσες νομικές οδούς θα ακολουθήσει, εφόσον επιθυμεί να κινηθεί νομικά κατά του ιατρού του. Ασφαλώς, ο ιατρός μπορεί να ακολουθήσει και τις 3 νομικές διαδικασίες, ή τις 2 από αυτές, ακόμη και μόνο τη μία από τις παραπάνω ενέργειες.
