Οι πρόσφατες πυρκαγιές σε Ηλεία και Εύβοια, αλλά και σε άλλες Περιφέρειες της Ελλάδας προξένησαν τεράστιες υλικές, αλλά και περιβαλλοντικές καταστροφές. Μπορούν οι πληγέντες να διεκδικήσουν αποζημιώσεις ή διαφυγόντα κέρδη που προέκυψαν εξαιτίας των καταστροφών;

Το άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα ορίζει  με σαφήνεια τα παρακάτω: “Για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του Δημοσίου, κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί, το Δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος. Μαζί με το Δημόσιο, ευθύνεται εις ολόκληρον και το υπαίτιο πρόσωπο, με την επιφύλαξη των ειδικών διατάξεων για την ευθύνη των υπουργών”.

Επίσης, το άρθρο 106 του ιδίου νόμου ορίζει ξεκάθαρα ότι “οι διατάξεις των δύο προηγούμενων άρθρων εφαρμόζονται και για την ευθύνη των δήμων, των κοινοτήτων ή των άλλων νομικών προσώπων δημόσιου δικαίου από πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων που βρίσκονται στην υπηρεσία τους”.

Παρατηρούμε ότι το άρθρο 105 αναφέρεται σε πράξεις ή παραλείψεις. Στην περίπτωση των πυρκαγιών, είναι προφανές ότι η ελληνική Πολιτεία, δια των αρμοδίων οργάνων της, έχει υποχρέωση να μεριμνά για την προστασία των δασών με κάθε μέσο, για την αποφυγή ξεσπάσματος πυρκαγιάς.

Η πρόληψη αποτελεί βασική υποχρέωση της πολιτείας, προκειμένου να μην καταστρέφεται το φυσικό περιβάλλον και να μην υφίστανται ζημιές όχι μόνο  οι άνθρωποι, οι οποίοι εξαρτώνται άμεσα και επαγγελματικά από αυτό (για παράδειγμα, οι αγρότες), αλλά και οι εκείνοι οι πολίτες, οι οποίοι το επισκέπτονται για λόγους ψυχαγωγίας και εν γένει, για λόγους αγάπης προς την φύση και συνύπαρξης με αυτήν.

Άλλωστε, ο ρόλος του περιβάλλοντος είναι διττός: Από τη μία πλευρά, παρέχει το πολύτιμο οξυγόνο, μέσω της φωτοσύνθεσης, ενώ από την άλλη, παρέχει υλικά αγαθά στους ανθρώπους, όπως είναι η ξυλεία, η οποία χρησιμοποιείται ως καύσιμη ύλη, ή για την κατασκευή επίπλων.

Σε ό,τι αφορά τα πευκοδάση, τα οποία γνώρισαν τη μανιασμένη επιθετικότητα των πυρκαγιών, εκείνα είναι που παράγουν την γνωστή ρητίνη (δηλαδή το λεγόμενο ρετσίνι), η οποία χρησιμοποιείται για την παρασκευή οίνων, αλλά και για φαρμακευτικούς και άλλους σκοπούς.

Η πυρκαγιά στην Εύβοια, προκάλεσε τεράστια καταστροφή, εξαιτίας της αποτέφρωσης εκατοντάδων χιλιάδων πεύκων. Ειδικά η Βόρεια Εύβοια ήταν μία περιοχή, στην οποία απασχολούνταν πολλοί ντόπιοι ως ρητινοκαλλιεργητές κι εκείνοι είναι που υπέστησαν μέσα σε ελάχιστα 24ωρα, μια άνευ προηγουμένου οικονομική καταστροφή ως προς το αντικείμενο εργασίας τους.

Το ίδιο ισχύει εν πολλοίς και για τους αγρότες, οι οποίοι καλλιεργούσαν ελαιόδεντρα, ή άλλα δέντρα, συνέλλεγαν τον καρπό τους και λάμβαναν εισόδημα από την οικονομική εκμετάλλευση των καλλιεργειών τους. Ανάλογα φαινόμενα συνέβησαν και σε πολλές άλλες περιοχές της Ελλάδας, οι οποίες υπέστησαν “βιβλικές” καταστροφές από τις πυρκαγιές.

Οι αποζημιώσεις, οι οποίες δόθηκαν από το κράτος, καλύπτουν μόνο την θετική ζημία, δηλαδή την καταστροφή σπιτιών, ζώων, εξοπλισμού. Όσοι όμως απασχολούνταν στον αγροτικό τομέα, χάνουν τα κέρδη, τα οποία θα αποκόμιζαν, κατά την συνήθη πορεία των πραγμάτων της παραγωγικής τους δραστηριότητας.

Τα κέρδη αυτά θα διαφεύγουν, δηλαδή δεν θα τα λαμβάνουν, για όσο χρόνο δεν θα μπορούν να συλλέξουν τους καρπούς των παραγωγικών δέντρων, τα οποία έχουν καταστραφεί ολοσχερώς. Πρόκειται για ξεκάθαρη περίπτωση διαφυγόντων κερδών.

Υποστηρίζουμε, επομένως, ότι μια απλή αποζημίωση δεν αρκεί για να αναπληρωθούν τα χαμένα εισοδήματα, τα οποία και θα συνεχίσουν να χάνονται, για όσο χρόνο δεν θα αποδίδουν καρπούς τα δέντρα, που καταστράφηκαν ολοσχερώς. Ενδεχομένως να αποδίδουν λιγότερους καρπούς και συνεπακόλουθα, λιγότερα εισοδήματα, αν έχουν καταστραφεί μερικώς και όχι ολικώς.

Το Δημόσιο ευθύνεται για την κάλυψη και των διαφυγόντων κερδών, τα οποία θα ελάμβαναν εκείνοι οι αγρότες και επαγγελματίες, οι οποίοι απώλεσαν τη γεωργική περιουσία τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η υποβάθμιση του περιβάλλοντος, παρέα με την ολοσχερή καταστροφή του πρασίνου, οδηγεί στην εν γένει υποβάθμιση της ζωής των πολιτών κι εκείνη, με τη σειρά της, σε προσβολή της προσωπικότητας. Η έλλειψη πρασίνου συνεπάγεται την παραγωγή λιγότερου οξυγόνου. Ταυτόχρονα, η απογοητευτική εικόνα των καμένων εκτάσεων αναμφίβολα επιδρά αρνητικά στην ψυχική υγεία των πολιτών.

Κάθε πολίτης είναι δυνατό να διεκδικήσει αποζημίωση, σε σχέση με τα παραπάνω, για την βλάβη των περιουσιακών του δικαιωμάτων, αλλά και για την ηθική βλάβη, που προκαλείται από την επιβάρυνση στην σωματική και ψυχική του υγεία, εξαιτίας των δυσμενών αποτελεσμάτων από τον πύρινο όλεθρο. Για ένα ραντεβού σχετικό με τα δικαιώματά σας και τις εναρκτήριες νομικές ενέργειες που πρόκειται να ακολουθήσετε, επικοινωνήστε με τη Δικηγορική Εταιρεία Εύνομος.